Paniek

Een kat in het nauw maakt vreemde sprongen en van een mens in paniek kun je ook gekke dingen verwachten. Maar wat is paniek, hoe lang duurt dat? En wanneer gaat het over in een 'state of mind'?

Grote, tragische levensgebeurtenissen hebben een impact. Aanvankelijk reageer je vol ongeloof. Je ontkent het en op die manier geef je jezelf de kans om de waarheid in porties diep door te laten dringen. Vervolgens komt er een periode waarin je boos bent, protesteert, misschien zelfs een ander de schuld in de schoenen schuift. Maar dat werkt niet, dat merk je vanzelf. Als boos worden niet helpt, ga je vechten, behandelen of onderhandelen, of allemaal tegelijk. Maar nee, dat werkt ook niet. Als je dan helemaal geen uitweg meer ziet, slaat de depressie toe. Pas wanneer je inziet dat er niet meer te vechten valt en je jouw verdriet gaat accepteren, komt de berusting. 

Ergens in dat hele proces zit de paniek verscholen.
Paniek die 's nachts opeens toeslaat, waardoor je echt in doodsangst raakt. Paniek die overdag overal achter je aan sluipt, klaar om toe te slaan. Zolang je maar niets ziet of hoort dat die paniekaanval triggert, blijft hij netjes op de achtergrond, als een schaduw al jouw bewegingen volgend. Maar zodra je op een onbewaakt ogenblik iets ontwaart dat in de verste verten met jouw angst te maken heeft, slaat hij meedogenloos toe en "schijt je zeven kleuren stront", zoals mijn vader dat zo plastisch placht uit te drukken. 

Waarom deze lange inleiding? Omdat ik afgelopen week bij een taxiklant iets meemaakte waardoor ik me nu al enkele dagen afvraag hoe mijn reactie zou zijn als ik in haar schoenen stond. Ik kan nu vanaf de zijlijn wel hard roepen dat IK zoiets HEEEL anders zou doen, maar is dat ook zo? 

Mevrouw (48) ontdekte in de zomer van 2011 een onregelmatigheid in haar borst. Voor de zekerheid liet ze het aan de huisarts zien en voor de zekerheid stuurde de huisarts mevrouw naar het ziekenhuis. Fout, helemaal fout. Het bleek een behoorlijke tumor te zijn, maar gelukkig waren er nog geen uitzaaiingen. De tumor moest wel zo snel mogelijk verwijderd worden en vervolgens zou mevrouw voor de zekerheid nog vijf bestralingen krijgen. 
Mevrouw ging zonder afspraak te maken naar huis, ze wilde eerst even bijkomen van de schok. Onderweg besloot ze al meteen dat haar volwassen (!) kinderen niks hoefden te weten, dat zou alleen maar verdriet en paniek teweegbrengen. Haar man... ja, daar kon ze niet onderuit. Die moest het natuurlijk wel weten. Maar hoe vertel je dat, en wanneer? Ze kwam er maar niet toe. Elke keer was er weer een reden om het niet te vertellen. Niet dat ze het probleem helemaal wegstopte, de deur op slot draaide en de sleutel weggooide, maar wel zo dat ze er gewoon met niemand over kon praten. En intussen liet ze zich natuurlijk ook niet behandelen, dat durfde ze niet. 
Mevrouw sliep slecht, had nachtmerries en vroeg uiteindelijk haar man om een keer met haar een heel eind te gaan rijden. Ze moest iets vertellen, maar dat wilde ze niet thuis doen omdat de kinderen er niks mee te maken hadden. Onderweg sloeg ze dicht en kwam er niks uit. Dat ging zo nog enkele keren vaker, tot die man het spuugzat was. Volgens mevrouw dacht haar man dat zij vreemd ging en het huwelijk wilde beëindigen maar dat ze dat maar niet over haar lippen kon krijgen. Dus wat deed de man als wraak: hij ging zelf vreemd, wat weer enorme scènes tot gevolg had. En nog kon mevrouw niks vertellen. 
Ergens in die vijf fases van verwerking en acceptatie was mevrouw blijven hangen en ze was niet meer in staat om dat zelf te doorbreken. Intussen trok de huisarts regelmatig aan de bel: ga nou naar het ziekenhuis, laat je nou behandelen, dadelijk is het te laat. Mevrouw zei 'ja' en deed 'nee'. Want ze kon het gewoon niet, de blokkade was te groot. 

Tót het moment dat de huisarts belde: mevrouw was nu al twee jaar de boel uit aan het stellen, of ze wel begreep dat het zo niet lang meer zou duren of ingrijpen had geen zin meer. Toevallig was er juist een vriendin op bezoek. Die ving iets op, wilde daarna het naadje van de kous weten en hakte vervolgens de knoop door: ze belde meteen het ziekenhuis voor een afspraak en beloofde mevrouw dat ze bij alle onderzoeken en behandelingen mee zou gaan. Mevrouw durfde niet, wilde niet, maar de vriendin heeft haar gewoon met heel wat overmacht gedwongen. Kijk, dat is iets wat vrienden wel mogen en artsen niet. Het is mevrouw haar redding geweest. 
In het ziekenhuis bleek het echt goed fout te zijn, de tumor was gegroeid en had zich uitgezaaid. De vriendin belde vervolgens de man van mevrouw -die nog steeds van niets wist- waarop hij direct naar het ziekenhuis kwam en hij nog diezelfde dag de kinderen op de hoogte heeft gesteld. 

Mevrouw is met spoed geopereerd en kreeg daarna veel bestralingen, met ook nog eens chemo tegen de uitzaaiingen. Drie maanden geleden was de laatste behandeling, nu bracht ik haar naar een controleafspraak. Onderweg hebben we gepraat, vooral over de manier waarop ze met het probleem was omgegaan. "Ik had nooit verwacht dat ik zo zou reageren, maar het gebeurde gewoon. Ik was zó ontaard bang. Als ik er niet aan dacht en er niet over praatte, bestond het niet. Of het zou vanzelf weer overgaan. Hoopte ik." Ze was niet meer in staat om zelf de spiraal te doorbreken, in die zin heeft haar vriendin haar gered. Ze was bijna dood, maar ik heb het idee dat dat er nog steeds niet helemaal in wil bij haar. 

En nu roepen we dus allemaal: "O wat stom, hoe kun je zo spelen met je leven?" Maar ik vraag me echt af hoe het mij en jou en jou zou vergaan als we zelf in deze situatie zouden zitten. Mevrouw had dit van haarzelf ook nooit verwacht. En geloof me, het was echt geen domme vrouw. Maar wel een heel bange. Terecht.