Valys

Voor wie Valys nog niet kent: dit is het landelijk werkende taxisysteem, waarmee mensen met een mobiliteitsbeperking binnen Nederland toch op reis kunnen. Het werkt alleen als je verder reist dan vijf openbaar vervoerszones van je woonadres. Tegen een betaling van 20 cent per kilometer mogen mensen die in aanmerking komen voor Valys een bepaald maximum aantal kilometers per jaar door Nederland reizen. Ik kan nu nog voorbeelden en uitzonderingen noemen, maar daar gaat het hier nu niet om. 

Het is te begrijpen dat een taxi voor dat geld niet kan rijden, daarom combineert het taxibedrijf vaak meerdere ritten.

Klinkt allemaal mooi he? Zo kan oma toch een keer met de kleinkinderen naar de dierentuin, of kan die meneer in de rolstoel ook een keer bij oude vrienden op bezoek. En ik geniet mee, want Valysritten zijn altijd leuk om te rijden: de mensen hebben meestal goede zin en zo kom ik ook nog eens ergens. 

Maar dan...

Het werkt niet. Niet goed genoeg in ieder geval. Want sinds 1 januari 2014 zijn de regeltjes aangepast, en dáár wringt het. 

Vanaf 1 januari mag een Valysrit maximaal 1,5 keer zo lang duren als de normale reistijd. Dat betekent dat een combinatie met één ander adres dat langs de route ligt nog wel gaat, maar moet je verder van de route afwijken dan overschrijd je al snel de maximumtijd. 

Natuurlijk begrijp ik het uitgangspunt wel. In het verleden gebeurde het regelmatig dat taxibedrijven langs acht verschillende ophaal- en afleveradressen reden, om hun busjes toch maar vol te krijgen en een maximale winst te maken. En die oude, zieke, kwetsbare of anderszins niet mobiele mensen kwamen geradbraakt op hun bestemming. Dat moet je niet willen en in die zin is de nieuwe maatregel prima. 

Maar in de praktijk blijken taxibedrijven er weinig mee te kunnen. Je zult maar in een file terechtkomen, of er gebeurt een ongeval pal voor je neus waardoor je gedwongen bent om een uur te wachten tot de weg ontruimd is. Of de passagier wordt onwel, of moet om de haverklap naar de wc. Ook dan duurt de reis al snel langer dan de bedoeling was. 

En in al die gevallen kan het taxibedrijf fluiten naar zijn centen. Want: te laat = geen geld. 

Dat is niet hypothetisch, het gebeurt écht. Vorige week vrijdag bracht ik 's middags een mevrouw van Den Bosch naar Zeewolde in Flevoland.  Mevrouw was 83 jaar, bijna blind, slechthorend, heel slecht ter been, stumperde wat achter een rollator en had ook nog eens een grote weekendtas bij zich. "Ja, ik ga logeren bij mijn dochter", zei ze.

Na een rit, waarbij we ook nog iemand in een Zuid-Hollands dorpje af moesten zetten, kwamen we bij Zeewolde aan. In een leeg landschap liep een polderweg langs een bos. Een zijweg draaide het bos in en daar ergens in dat bos was volgens de tomtom het bestemmingsadres. Omdat er op de polderweg een file aan Duitse auto's stond die allemaal in dat bos moesten zijn, ging er bij mij iets dagen. "Is dit een bungalowpark?" "Ja, van Center Parcs. Mijn dochter heeft daar een huisje gehuurd." "O. Zou uw dochter u dan hier kunnen komen halen? Want ik heb ook nog andere opdrachten, het kan vanaf hier nog wel een uur duren voordat we in het park zijn. Zo lang kan ik niet wachten." "Ja, maar ik heb geen mobieltje en ik ken het nummer van mijn dochter niet uit mijn hoofd. Hoe moet mijn dochter dan weten dat ze me hier moet komen halen?" Daar zat wat in. 

Na een kwartiertje wachten waren we aan de rand van het bos aangekomen. Brutaal stak ik uit de rij, om een tien-, vijftiental Duitse auto's voorbij te rijden. Er moest toch een oplossing zijn voor taxi's? Dit kon toch niet zomaar? Jawel, dit kon wel. Een mevrouw in Center Parcs outfit was levensmoe en stapte voor mijn auto. "Hoe haalt u het in uw hoofd om voor te dringen?" Ik kon praten als Brugman, maar het hielp geen zier. Het was dat ik niet kon keren op de smalle weg, anders had ze me meteen teruggestuurd. Dan maar weer terug in de rij. Ik kon mijn passagier hier niet met haar zware tas uit de auto zetten: zo slecht ter been, zo slechtziend en slechthorend en dan in een park met zulke slechte voorzieningen. Want een shuttlebusje of zo was er niet. Achteraf besef ik dat het ook geen zin had om haar uit de auto te zetten, want ik kon toch niet terug. Ik moest mee met de stroom, totdat ik in het park de weg naar de uitgang weer kon nemen. 

Op dat moment wist ik nog niet van de tijdsregel van Valys want tot dan had ik er nooit mee te maken gehad. Pas toen ik eindelijk mevrouw uit de taxi had, kreeg ik een telefoontje van de centrale dat ik drie kwartier over de tijd was en we dus geen dubbeltje voor deze rit betaald kregen. Volgens de centralist wasdie mevrouw op straat zetten het enige dat ik had kunnen doen. Dan moest Center Parcs maar zien hoe het wordt opgelost. Maar dat is geen deur-tot-deur vervoer. Dat is geen reclame voor ons bedrijf. Dat is waarschijnlijk een reden voor een flinke klacht tegen ons bedrijf. En dan heb ik nog niet eens het belangrijkste genoemd: het is onmenselijk om iemand die hulpbehoevend is zo af te poeieren. Maar het is wél het wat de huidige Valysregel teweeg brengt.

En natuurlijk had ik aan het einde van de toegestane tijd op de afmeldknop van de terminal kunnen drukken. Dan was ik zogenaamd zonder passagier nog even doorgereden en was mevrouw wél netjes bij de ingang afgezet. Het vervelende is dat ik dan meteen weer nieuwe ritten doorgestuurd zou krijgen, waar ik vervolgens veel te laat zou arriveren.

Deze rit staat niet op zich, ik hoorde van onze centralisten dat het rijden van Valys gewoon heel moeilijk is geworden.Het gevolg van dit alles is dat taxibedrijven de risicovolle Valysritten voortaan zullen mijden. Kortom: de maatregel die bedoeld is om het reizen klantvriendelijker te maken pakt zó uit dat de klant uiteindelijk de dupe wordt. En dat moeten we met ons allen toch niet willen?