Architectuur

Architectuur is voor mij al jaren iets bijzonders. Ik geniet van bijzondere gebouwen, van de vormen, verhoudingen, belijning, de visuele verrassingen, het bijzondere materiaalgebruik, het vakmanschap van ontwerper en bouwers en ga zo maar door. Ik denk dat de kiem van dit genot werd gelegd in de kunstgeschiedenislessen, tijdens mijn opleiding tot tekenleraar. Een bevlogen docent -waarvan ik helaas al lang geleden de naam ben vergeten- was in staat om met zijn verhalen en de nodige afbeeldingen zijn persoonlijke opperste staat van beroering over te brengen op de klas. 

Dat was in een vorig leven, ver in de vorige eeuw, toen ik nog jong en vol ambitie was om het in de kunst helemaal te gaan maken. Hoe anders kan het lopen. Ik teken en schilder al jaren niet meer en beroepshalve ben ik heel andere wegen gegaan. Maar die liefde voor de architectuur is gebleven. Als journalist verdiepte ik me er verder in en schreef ik er graag over. Termen als schilddak, wolfseind of kilkeper zijn me niet vreemd en ik ken het verschil tussen een geknipte voeg en een gesneden voeg. Lateien, pilasters, boerenvlechting of los verbandmetselwerk? Ik weet wat je bedoelt. En de gulden snede? Ik verbaas me erover dat er soms huizen worden ontworpen door architecten die deze maatverhouding duidelijk níet kennen. Wil je een voorbeeld? Kijk dan eens naar dit huis in Empel, waarbij het huis zelf wordt weggedrukt door een buitenproportioneel groot dak met een topzware uitbouw op spillebeentjes. Dit doet mij echt pijn aan de ogen.

Nou hoor ik de vraag al in de lucht hangen: "Wat heeft dit met taxirijden te maken?" Niks. Alleen het feit dat ik als taxichauffeur overal kom en overal architectonische hoogstandjes kan bewonderen. Als het geen extra tijd en kilometers kost, plan ik zelfs mijn routes langs bijzondere bouwwerken. En als ik denk dat mijn passagier enigszins geïnteresseerd is, wil ik er nog wat over vertellen ook. Merk ik geen reactie, dan ga ik al gauw over op iets anders, of ik houd gewoon mijn mond. Maar bij sommige klanten lukt het mij om ze echt te laten delen in mijn verwondering of bewondering. Een enkele keer hoor ik zelfs van een klant dat hij of zij anders is gaan kijken, nadat ik ze bij een voorgaande rit ergens op gewezen heb.

Zo is in 's-Hertogenbosch het gebouw van ZLTO (de foto staat boven dit taxipraatje) altijd een dankbaar object. Onderweg naar het Bossche ziekenhuis rijd ik er vaak langs. Komende vanaf het Willemsplein -bekender onder de naam Heetmanplein- zie je het gebouw zodra je onder de spoorbrug en het viaduct doorkomt. Zolang je nog op afstand bent zie je behalve de voor- en zijgevel ook een gedeelte van het dak. Dan zie je meteen dat het niet een gewoon recht zadeldak is, maar dat het schuin verloopt. Maar als je dat kunt zien, is het gebouw nog op zo'n grote afstand dat maar weinig mensen daarop letten. Eenmaal dichterbij gekomen, is het dak niet meer zichtbaar en nu gebeurt er iets vreemds. De lijn die vanaf de nok van de voorgevel naar de dakrand links loopt, loopt in één rechte lijn langs de gootrand door naar de achterzijde van het gebouw. Daardoor lijken voorgevel en zijgevel één geheel te vormen. Alleen aan de lichtval zie je nog dat er een hoek is en dat de zijgevel haaks op de voorgevel staat, maar door de belijning en kleuren van de gevel valt dat licht niet als eerste op. En naarmate je verder rijdt langs het gebouw, blijft die daklijn recht. Vervreemdend. Je krijgt door die aflopende lijnen ook een perspectivische vertekening, waardoor het gebouw nog veel groter lijkt dan het is.

De meeste mensen die ik daar op wijs, hebben tot dat moment altijd alleen maar op de opvallende gevels gelet en hebben daar een uitgesproken mening over: mooi of niet mooi. Het dak is nieuw voor hen en als ik ze erop attendeer, is iedereen verwonderd. Vaak hebben we het vervolgens over de gevels en dan blijkt dat maar weinig klanten weten dat het gevelbeeld refereert aan wuivende korenvelden. Als ik dat uitleg en het verband aanhaal met de gebruikers van het gebouw, zie ik bij sommige mensen een lichtje gaan branden. "Oh, ja, wat goed. Nu snap ik het. En dan vind ik het nog steeds niet mooi, maar ik vind het wel knap. En bijzonder." 

Het leukste van alles vind ik dat enkele klanten me bij de volgende taxiritten op andere bijzondere dingen van de stad wijzen, soms grote opvallende projecten maar vaker nog kleine details. Gisteren kreeg ik het mooiste compliment dat ik me voor kan stellen. "Chauffeur, weet u dat ik door uw verhaal anders naar mijn stad ben gaan kijken?"

Hier doe ik het eigenlijk voor. En dan heb ik het niet over het compliment, maar over het effect van mijn verhalen op anderen. 

_______________________________________________________________________________

Naar aanleiding van dit verhaal kreeg ik van sommige mensen de vraag hoe dat bij het ZLTO-gebouw nou precies met dat dak en die hoek zat. Vanmorgen was ik daar weer met de taxi in de buurt, ik heb toen een iets duidelijker foto gemaakt. De rode lijn en de pijl helpen je hopelijk. Die rechte rode lijn loop dus vanaf het midden van de voorgevel tot aan de dakrand bij de achtergevel. De pijl geeft de hoek tussen voor- en zijgevel aan. 
(Klik op de foto voor een vergroting)